Stopaj Vergisi Nedir? Nasıl Hesaplanır?

Stopaj kelimesi, İngilizce ve Fransızca kelimelerden türetilmiş olup, sözlük anlamında “tevkif, kaynakta kesme” olarak tanımlanır. Sözlük anlamı kaynakta kesme olsa da, stopaj kısaca vergi ödeme sistemidir. Stopaj vergisi gelir kaynağından doğrudan kesilir ve yılın belirli dönemlerinde ödenir.  Stopaj ödemesinin temel amacı, vergi tahsilatının kolaylaştırılması ve düşük tutarlı matrahların da vergilendirilmesini sağlamaktır. Stopaj kesintisi nedir, nasıl hesaplanır sorularının cevapları hakkında detayları bu yazımızda bulabilirsiniz. 

Stopaj Nedir?

Sıklıkla sorulan sorulardan biri “stopaj ne demek?” olmaktadır. Stopaj, Gelir ve Kurumlar Vergisine tabi kazançlara ilişkin tutarın ilgililere ödenmesi noktasında kaynakta kesilen ve o ilgili adına vergi dairesine yatırılan bir vergidir. Stopaj, ticari kazançlarda kanunda belirtilen tutarda ödenir. Bağımsız çalışan bir kişiden mesleki hizmet aldığınızda, yaptığınız ödemenin içerisinden stopaj vergisi kesilir ve kesilen tutardan kalan kısmı karşı tarafa iletmeniz gerekir.  İşletmeler dönem sonunda gelir ve giderlerini toplar, kâr ya da zararlarını tespit eder. Bu kâr üzerinden hesaplanan vergi, işletme tarafından, izleyen yılda devlete beyan edilir. İlgili yılın sonunda işletmenin kârı üzerinden hesaplanan vergi tutarı bir sonraki yılda devlete ödenir. Örneğin; 2021 yılının sonunda işletmenin kârı üzerinden hesaplanan vergi tutarı 2022 yılında devlete ödenir. Bu durumdan farklı olarak stopaj vergisi, doğduğu anda kesilir ve gelir vergisi stopajı olarak adlandırılır. Stopaj vergisi olarak yapılan kesinti devlete ödenir.  Gelir vergisi hakkında detaylı bir inceleme için “Gelir Vergisi Nedir ve Uygulamaları Nelerdir?” adlı içeriğimizi inceleyebilirsiniz.

Hangi Ödemelerde Stopaj Kesintisi Yapılır?

Gelir Vergisi Kanunu'nun 94. maddesi ve Kurumlar Vergisi Kanununun 15. ve 30. maddeleri, hangi gelirler üzerinden vergi kesintisi yapılacağını ayrıntılı bir şekilde belirtmektedir. Bu maddeler incelendiğinde, ödeme türlerine göre farklı kesinti oranlarının uygulandığı görülmektedir. Kesinti yapılan kalemler kısaca şunlardır:

• Serbest meslek ödemeleri
• Gider pusulası
• Personele yapılan ücret ödemesi
• Kira ödemesi
• Kâr payları

Stopaj Vergisi Nasıl Hesaplanır?

“Stopaj vergisi ne kadar?” her yıl yapılan güncelleme ile birlikte merak edilen sorular arasında yerini alır. Bir stopaj kesintisi brüt ücret üzerinden hesaplanır. Gelir ve kira stopajı gibi farklı stopaj vergisi hesaplama yöntemleri bulunur. Gelir stopajı elde edilen gelirlerden kesilirken kira stopajı, kiralanan iş yerinin brüt kira bedeli üzerinden kesilir. Gelir vergisi stopaj kesintisi vergi dilimlerine göre değişir. Söz konusu vergi dilimleri 2024 yılında;

• 110.000 TL’ye kadar %15,
• 230.000 TL’nin 110.000 TL’si için 16.500 TL, fazlası %20,
• 570.000 TL’nin 230.000 TL’si için 40.000 TL, fazlası %27,
• 3.000.000 TL’nin 580.000 TL’si için 135.000, fazlası %35,
• 3.000.000 TL’den fazlasının 3.000.000 TL’si için 982.000 TL, fazlası %40 olarak belirlenmiştir.

Örnek olarak; aylık brüt geliri 20.000 TL olan bir çalışanın ücretinden yapılan gelir vergisi stopaj hesaplama süreci şöyledir: Bu personelin yıllık geliri 240.000 TL’dir. Yıllık gelire göre bu çalışanın ücretinden yapılacak kesinti %20’lik vergi dilimine göre hesaplanır. Yıllık gelirin 110.000 TL’ye kadar olan kısmı için 16.500 TL gelir vergisi bulunur. Gelirin 110.000 TL’yi aşan kısmı için yıllık gelir olan 240.000 TL üzerinden 110.000 TL’si çıkarılır. Kalan 130.000 TL için ise vergi oranı %20 olarak hesaplanır. 130.000 TL için gelir vergisi 130.000 TL x %20 = 26.000 TL’dir. Çalışanın yıllık gelir vergisi 16.500 TL + 26.000 TL = 42.500 TL şeklinde hesaplanır. Örnek olarak; bir X işletmesi serbest meslek mensubu bir mühendise proje çizdirerek brüt 3000 TL ödeme yapacaktır. İlgili kanunda serbest meslek mensupları için %20 stopaj kesintisi yapılması belirtilmiştir. Bu durumda işletmenin serbest meslek mensubu adına ödeyeceği vergi miktarını hesaplayalım:  Brüt Ücret: 3000 TL Stopaj Oranı: %20  Stopaj Kesintisi: 3000×20/100=600 TL X işletmesi çizdirmiş olduğu proje için serbest meslek mensubu adına 600 TL stopajı maliye kurumuna ödeyerek kalan 2400 TL’yi serbest meslek mensubunun hesabına aktarır. Buraya kadar sadece işveren tarafından ödenen stopajdan söz ettik. Ancak kira stopajında durum aynı değildir.  Kira stopajı kiralayan değil; kiracı tarafından ödenir. Fakat bu çembere yalnızca iş yeri olarak kiralanan yerler girer. Yani, konut için stopaj vergisi uygulanmaz. Kira stopajından kiracı sorumludur. Vergi stopajı ile aynı olan tek noktası, kira stopajında brüt ücret üzerinden belirli oranda hesaplanarak ödenmesidir.

Stopaj Vergisi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Stopaj beyannamesi nedir?

Stopaj beyannamesi, işverenler veya ödeme yapan kişiler tarafından stopaj kesintilerinin vergi dairesine iletildiğini bildiren bir beyandır. Bu beyanname, genellikle aylık olarak verilir.

Stopaj nasıl ödenir?

Stopaj kesintileri vergi dairesine ödenir. Vergi ödemeleri fiziki olarak gidilerek yapılabileceği gibi bankalara ait İnternet Şubesi ya da İnteraktif Vergi Dairesi aracılığıyla da ödenebilir.

Stopaj kesintisi ne zaman ödenir?

Stopaj ödemelerini aylık, 3 aylık, yıllık olarak yapabilirsiniz. Aylık stopaj ödemeleri, gelirin elde edildiği aydan bir sonraki ayın 26’sına kadar ödenir. 3 aylık ödemelerde ise, gelirin elde edildiği üçüncü aydan bir sonraki ayın 26’sına kadar yapılır. 

Stopajı kimler öder?

Gelir stopajları işveren tarafından işçinin brüt ücreti üzerinden kesinti yapmak suretiyle ödenir. Kira stopajı ise kiracının ödediği brüt kira bedelinden kesilerek ödenir.

Stopaj vergisi iadesi mümkün mü?

Evet, bazı durumlarda stopaj vergisi iadesi mümkün olabilir. Örneğin; yıl içinde fazla stopaj kesintisi yapılmışsa veya belirli gelir türleri için vergi avantajlarından yararlanılıyorsa, vergi mükellefi stopaj iadesi talep edebilir.

Stopaj vergisinde istisnalar var mı?

Evet, bazı gelir türleri veya belirli durumlar için istisnalar bulunabilir. Örneğin; belirli sosyal yardım ödemeleri veya bazı yurt dışı gelirleri stopajdan muaf tutulabilir. Bu istisnalar, 193 Numaralı Gelir Vergisi Kanunu’nda belirtilmektedir. 

Gelir vergisi nasıl takip edilir?

Çalışanların ücretlerinden kesilen gelir vergisinin takibi için e-Bordro uygulaması kullanabilirsiniz. Bordro uygulaması ile çok sayıda personelin gelir vergisi kesintilerini kolay ve hatasız şekilde takip edebilmeniz mümkün hale gelir.

Stopaj vergisine dair ilginizi çekebilecek diğer yazılarımız: Vergi Dairesi Dijitale Dönüşüyor!, Muhtasar Beyanname Nedir?, Vergi Hakkında Bilmeniz Gereken 10 Şey, Bordro Uygulamaları